Bibimbap – 비빔밥

Bibimbap, Kore diyetinin temelidir. Onun gerçek çevirisi karışık (bibim) pirinçtir (bap).

Bibimbap aslında Güney Kore sever Türklerin de oldukça bilgi sahibi olduğu bir yemektir. Aslında kelime anlamı “pirinç karışık ya da pirinçle karışık (bibim=karıştırmak/karışık ve bap=pilav/pirinç) demekmiş. Bibimbap sıcak bir kase pilav üzerine namul (sotelenip terbiyelenmiş sebzeler) ve gochujang (kırmızı biber ezmesi ya da biber salçası da denebilir), soya sosu veya fasülye ezmesi konularak hazırlanan bir yemektir. Dilimlenmiş et (genellikle dana/sığır) ve kızartılmış yumurta ise genel olarak ilave edilen malzemeler arasındadır.

Güney Kore’de özellikle Jeonju (전주), Jinju ve Tongyeong farklı çeşitlerdeki Bibimbap’ları ile ünlenmiş durumdalarmış.

Genelde, restoranlarda bir sıcak taş tencerede servis edilmektedir. Geleneksel bir lezzettir ve UNESCO tarafından “Gastronomi Şehri” olarak kabul edilen Jeonju bu yemekle ünlüdür. Jeonju’da Bibimbap Festivali de dahil olmak üzere her sonbahar yiyeceklerle ilgili çeşitli festivaller gerçekleştirilmektedir ve Kore genelinden ve yurtdışından çok sayıda gastronom katılmaktadır. Bibimbapın, günümüzde geriatrik hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir ve dünya genelinde ilgi gören bir yemek olarak sayılmaktadır. Kimchi ve bulgogi ile birlikte Kore mutfağını en çok temsil eden üç yemek arasında yerini almıştır. Bu yemek uçaklarda servis edilen popüler yemeklerdendir ve daha kolay yenebilmesi için geliştirilmektedir.

Tarih

Yarımadanın coğrafi yapısı, Kore’nin farklı bölgelerinin farklı protein türlerini benimsediği anlamına geliyordu. Kıyı bölgelerinde batı ve güneyde balık vardı; İç kesimler ve kuzey, sığır eti, domuz eti ve tavuğa odaklandı. Bununla birlikte, Kore’nin dağlık arazisi, orman ve kök sebzelerin (birçok varyasyonunda) bol olduğu ve tüm bölgesel mutfaklarda ayrılmaz bir unsur olduğu anlamına geliyordu. Bibimbap’ın kesin kökenini ayırt etmek zordur, ancak bilim adamlarının birkaç spekülasyonu vardır.

İlk teori, jesa ritüel ayinlerinin uygulanmasından gelir. Bu teori, insanların atalarından kalma yiyecek teklifleri için tek bir kapta pilavı, sebzeleri ve garnitürleri kendileri yemeden önce karıştırdıklarını savunuyor. Bir başka popüler teori de, yeni yıla yeniden başlama girişiminde bulunan hane halklarının tüm artıkları pirinçle karıştırmasıdır. Bu teori oldukça mantıklı görünüyor, çünkü birçok kişi artık buzdolabında çok fazla artık olduğu zaman haftanın sonunda bibimbap yapıyor. Bununla birlikte, Kore’nin tarihsel olarak katı yemek ritüellerine sahip olduğu anlaşıldığında, bibimbap’ın gerçek kökenlerinin ritüel uygulamalardan kaynaklanması da eşit derecede muhtemeldir.

Bibimbap’ın nasıl doğduğu, ilk defa nerede yapılmaya başlandığı konularında pek çok hipotez vardır. Kore’de en güzel Bibimbap’ın yapıldığı yer olarak Jeonju bilinir. Araştırmalar sonucu, Bibimbap yemeğinin 200 yıldan fazla zamandır Jeonju’da yapıldığı tespit edilmiş. Yüksek bir ihtimal dahilinde ilk Bibimbap, birbirinden taze mevsim sebzeleri, değerli pirinçleri ve onu taçlandıran yumurtası ile kraliyet sofralarının baş tacı olarak Kore mutfağına girmiş ve sonrasında da halkın geneline yayılmış leziz Kore yemeğidir.

Aslında, bibimbap ilk olarak 1500’lerin sonları ile 1600’lerin ortaları arasında Joseon Hanedanlığı döneminde bir bilim adamı tarafından kaydedildi. O zamandan beri, birçok yayınlanmış eser bibimbap’a atıfta bulunmuş veya bunları tanımlamıştır. Bu çeşitli metinler, bibimbap’ın Kore yarımadasının her tarafındaki yaygın yaygınlığını ve etkisini göstermektedir.

Bibimbap ismi 20. yüzyıl’ın başlarında kabul edilmeye başlanmıştır. Joseon Dönemi‘nden (1392-16.yy) 20. yüzyıl’a kadar Bibimbap farklı çeşitlerdeki yiyecek ile karıştırılarak hazırlanmış pirinç/pilav anlamına gelen Goldongban olarak söylenmekteymiş. Eskiden krala genellikle ya öğle yemeği olarak ya da öğünler arasında bir atıştırmalık olarak servis edilirmiş. Bibimbap’tan ilk olarak 19.yy’ın sonlarında yazılmış olan bir yemek kitabında bahsedilmiştir. Şu anda ise birçok farklı ülkede bile bulabileceğiniz bir yemek olmakla birlikte, Güney Kore’ye düzenlenen seferlerde, birden fazla farklı hava yolu firmasında servis edilmektedir.

Kültür

Bibimbap, çeşitli nedenlerle yaygın bir fenomen haline geldi. İlk olarak, yemeğin yapımı nispeten kolaydır. Bibimbap, evde kolayca bulunabilen yalnızca birkaç malzemeye ihtiyaç duyar. İkincisi yemek Kore’ye artan seyahat nedeniyle popülerdir. Üçüncüsü, dünyayı kasıp kavuran Kore dalgası, bibimbap ve diğer Kore yemeklerinin popülerleşmesinde kesinlikle bir rol oynadı. İnsanlar Kore dizilerini, realite TV şovlarını ve müziği izleyerek Kore yemeklerine ilgi duydular. Buna karşılık, girişimciler ve işletme sahipleri Kore restoranları, yemek kamyonları ve yiyecek tezgahları açıyorlar. Tüm bu yerlerin bibimbap hizmeti vermesi muhtemeldir, sadece insanların yemeğe olan ilgisini arttırır.

Bibimbap’ta kullanılan sebzeler genel olarak şu şekildedir; jülyen usulü salatalık, kabak, mu (Japon turbu), mantar, doraji (çançiçeği kökü), gim/kim (yenilebilir denizyosunu) ıspanak, soya filizi ve gosari (eğreltiotu sapı/kökü). Deniz ürünleri ve dana eti de ilave edilebilmektedir. Görselliğin güzel ve hoş olabilmesi için sebzeler genellikle renkleri birbirine uyacak şekilde şeçilip yerleştirilmektedir. Ne kadar göz zevki güzel bir millet ya, öyle değil mi? Ayrıca yemeğin Güney Kore versiyonunda susam yağı, kırmızı biber ezmesi (gochujang) ve bildiğimiz susam eklenmektedir.

Bibimbap’ın farklı çeşitleri mevcut. Örneğin Dolsot Bibimbap (돌솥 비빔밥 , dolsot taş çömlek anlamına gelmektedir) çiğ yumurtanın tabağın kenarında pişirilip oldukça sıcak bir taş kase ile servis edildiği bibimbaptır. Tabak o kadar sıcaktır ki ona değen her şey cızırdamaya başlarmış. Pirinç tabağa koyulmadan önce tabağın tabanı pirincin kahverengimsi olup kızarması için susam yağı ile kaplanır.

Ayrıca Jeonju (전주) şehrinin kendine özel bir çeşit Bibimbap yaptığı bilinmektedir.

Başka bir Bibimbap çeşidi olan Heodeopbap’ta (회덮밥) çipura (tilapi), somon, ton balığı ve bazen de ahtapot gibi çok çeşitli çiğ deniz ürünleri kullanılmaktadır ancak burada içi pirinç dolu her tabak içerisinde genellikle bir çeşit deniz ürünü bulunmaktadır. Zaten hoe kelimesi de “çiğ balık” anlamına gelmektedir.

Daha birçok Bibimbap türü vardır ancak bunlar genel olarak hazırlanıp servis edilen bibimbap türleridir.

Hoedeopbap, somon balığını görebilirsiniz.

Bibimbap (비빔밥) “karışık pirinç” anlamına geliyor. Korenin pöpüler yemeklerinden bir tanesi, asıl tarifinde gosari (고사리) diye adlandırılan bitki ve Gochujang (고추장) sosu bu yemeğin baş malzemelerinden, soya fasulyesi, ıspanak, kabak, havuç, kıyma(yada çok ince kıyılmış parça et) diğer malzemeleri (daha fazla çeşit ve farklı mevsim sebzeleri kullanılarak da yapılabilir). Güveç kaplarda hazırlanıp küçük ocak üzerine yerleştirilip sıcak şekilde sevis ediliyor. Bütün malzemeler konulup servise hazır hale gelince karıştırılarak yenir.

Bibimbap
Malzemeler:

-200 gr Kıyma
-2 diş sarmısak

-2 tatlı kaşığı soya sos

-1 tatlı kaşığı pul biber(pul biber yerine karabiber kullanılabilir)
-Yarım tatlı kaşığı bal (isteğe bağlı olarak, ben kullanmadım)

-15-20 yaprak ıspanak
-1 kase mantar
-Yarım adet yeşil, sarı ve kırmızı biber
-1 adet küçük kabak
-1 adet orta boy havuç
-1 yumurta
-1 kase sade pirinç pilavı
-Gochujang (고추장) yada acı herhangi bir sos (ben harissa kullandım)
-Malzemeleri kavurmak için yanmaz teflon tava ve sıvı yağ

Yapılışı:

-Öncelikle (soya fasulyesi kullanacaksanız) ıspanak ve soya fasulyesini tuzlu kaynar suda ayrı olarak birer dakika haşlayın.
-Havuç, biberler ve kabağı jülyen şeklinde doğrayın.
-Mantarları dilimleyin.
-Yumurtanın sarısını ve beyazını ayırın.
-Eti marine etmek için: sarmısakları ezin, soya sos, pul biber, bal, bir tutam tuz ile karıştırın.
-Tavanızı yükek ısıda ısıtın ve bir çorba kaşığı sıvıyağ koyun.

-Önce kabak daha sonra havuç, biberler ve mantar (her defasında sıvıyağ takviyesi yaparak) birer dakika kavurup bir tabak içerisinde bekletin.
-Püf noktası yüksek ısıda sularını salmadan ve sürekli çevirerek yakmadan pişirmek.
-Sebzeler hafif diri görünümlü olmalı, lezzet ve görüntü açısından.
-Daha sonra bir çorba kaşığı sıvıyağ koyup kıymayı kavurun.
-En son olarak yumurta sarısı daha sonra da beyazı pişirilir, soğuyunca jülyen şeklinde kesilir.
-Geniş bir kase yada tabak ortasına bir kase sade pirinç pilavı yerleştirilir.

-Etrafina sebzeler, kıyma ve yumurtalar yerleştirilir. Tam ortasına gochujang sosu yada acı bir sos(ben harissa kullandım) yerleştirilip bibimbap’ın servis işlemi tamamlanır.
-Afiyet Olsun !

Not: İsteğe bağlı olarak eti marine etmek için kullandığınız sos ile, ıspanak, soya fasulyesi ve mantarı marine edebilirsiniz.