Tekvando, çıplak el ve ayakla yapılan dünyanın en eski savunma sporlarından biridir. Kendini savunma, savaşçı sanatı olarak bilinir. Çin Kung-fusu, Japon Karatesi ve Kore’nin Hapkido ve Dangsudosundanfarklı bir spordur. Benzer yanları kollarla ve ayaklarla yapılan güçlü vuruşların üstüne kuruludur. Tekvando ustaları yaptıkları akrobatik hareketlerle kırdıkları kalın tahta ve tuğlalarla havada iki hedefe birden vurmalarıyla insanları etkilemektedirler.
En eski olarak, Kore Yarımadası’nın kuzey bölgelerinde M.Ö. 37’de kurulmuş olan Kogoryo Hanedanlığına ait mezar duvar resimlerinde tekvando izlerine rastlanmıştır. Kore halkı, tekvandoyu saldırganlara ve vahşi hayvanlara karşı savunma, savaşçı sanatı olarak kullandığı gibi, güç ve çeviklik kazanma, zihni ve fiziki sıhhati muhafaza etmek ve geliştirmek maksadıyla bir egzersiz olarak da yapmışlardır.
Tekvando, teknik ve maharetten başka Doğu kültürüne ait bazı sosyal değerleri de aksettirir. Tekvando eğitimi, kişiye kendine güven, soğukkanlılık, fedakârlık ve alçak gönüllülük öğretir. Özellikle tekvandonun üzerinde durduğu ruhsal disiplin ve kararlılık gibi eğitimsel etkiler yüksektir. Günümüzde dünya çapında önemli bir toplumsal sorun olan gençlerin bağımlılıklarını(internet, oyun, şiddet vb.) düzeltebilecek alternatif bir spor olarak gelişmektedir.
Kogoryo tarihinde tekvando “subak” olarak anılmıştı. Bu dönem hanedanları subakı, sadece sıhhati geliştirmek için bir hüner sporu olarak değil aynı zamanda yüksek bir harp sanatı olarak teşvik etmişler, subak müsabakaları tertip etmişlerdir. Tekvando, Kore’de başlamakla kalmamış Kore tarihi boyunca gelişimini sürdürmüştür. Subak müsabakaları sivil halk arasında da büyük ilgi görmüştür. Orduya girmek isteyen kimseler subak bilmek zorundaydılar. Çünkü mürâcaatçıların imtihanlarında subak önemli bir yer işgal etmekteydi.
Yi Hanedanlığı’nın çöküşüyle Japonlar Kore’yi işgal etmeye başladılar. Tekvandocular saldırganlara karşı uzun süre mücadele ederek zorluklar çıkardılar. Kore, 1945 yılında bağımsızlığına kavuştu. Bu zamana kadar Kore’de Japon Karatesi ve Kung-fu yayıldı. Sonraki yıllarda bazı Koreli antrenörler, tekvando oyunlarını sistemleştirip geliştirmek için gayret sarf ettiler. 16 Eylül 1961 tarihinde Kore Tekvando Birliği kuruldu ve bu birlik 25 Haziran 1962’de Kore Amatör Sporlar Birliği ile birleşti. 1962 Ekiminde 43. millî oyunlar kapsamına alındı. 1971 yılında Kore Cumhuriyeti’nin milli sporu haline gelmiştir.
30 Kasım 1972’de Dünya Taekwon-do Şampiyonası yapıldı. 25 Mayıs 1973’teki Seul 1.Dünya Tekvando Şampiyonası’na 17 ülke katıldı. 15 Mayıs 1974’te Kukinona ilk Dünya Tekvando Hakem Semineri düzenlendi. Buna 10 ülkeden 46 takım iştirak etti. 1980 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) genel kurulu tarafından Olimpik Oyunlar kategorisine kabul edilmiştir.
Tekvando 10. Asya Oyunları’nda oyun programına alınmış ve bu oyunlarda Koreli sporcular sekiz altın madalyanın yedisini alarak bu konuda ne kadar usta olduklarını göstermişlerdir. 1988 ve 1992 yaz olimpiyatlarında gösteri için yapılan tekvando, Sydney’deki 2000 yaz olimpiyatlarında madalya verilen bir spor dalı olarak belirlenmiştir. 1940’ların sonuna doğru tanınmaya başlayan tekvando özellikle başkan Syngman Rhee’nin Kore’de ulusal bir spor yaratma isteği ve çabasıyla oldukça tanınmıştır. Günümüzde her yerde rastlanan bu spor dalı eski bir Kore savaş sanatı olan Taekkyon’dan gelmektedir.
Tekvando diğer savunma sanatlarında olduğu gibi özellikle vücudun ve aklın gelişimi ve kontrolü üstüne odaklanmıştır. Bu onun diğer ülkelere de yayılmasını kolaylaştırmıştır. Yaklaşık 30 milyon insan 140 farklı ülkede bu sporu yapmaktadır.
Türkiye’nin tekvando sporuyla tanışması 1964 yıllarına rastlar. Bu yılda tekvandonun dünya üzerindeki son halini belirleyen, sistem olarak kurucusu Koreli General Choi Hong Hee’nin başkanlığındaki bir tekvando ekibi çeşitli ülkeleri dolaşarak gösteriler sundular. Bu iyi niyet gezisinde Türkiye’ye de uğrayarak tekvando gösterileriyle bu sporu tanıttılar. Şükrü Gençel ve Nazım Canca’nın gayretleriyle bu spor ülkemizde gelişmeye başladı. 16 Haziran 1970 tarihinde Güney Kore’den Mr. Cho Soo-Se’nin Türkiye’ye gelmesiyle tekvando hızla gelişmeye başladı. Ülkemizde dünya çapında başarılı birçok tekvandocu yetişti ve yetişmektedir. Başarılı bayan tekvandocularımızdan Tennur Yerlisu, Züleyha Tan, erkeklerden de Nusret Ramazanoğlu, Turgut Uçan ve Şakir Bezci gibi sporcularımız dünya çapında çeşitli madalyalar kazandılar.
Özellikleri
Yaklaşık 600’lü yıllarda ortaya çıkan ve birbirinden ayrı iki sistem olan “Ayak Sistemi” ile “Yumruk metodu” zamanla bir araya getirilerek tekvando ortaya çıkmıştır. Tekvando kelimesi, Korece Tae, Kwon ve Do kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Tae ‘tekme’ veya ‘ayakla yapılan vuruş’; kwon ‘yumruk’ veya ‘elle yapılan vuruş’; do ise ‘iyilik, doğruluk, fazilete giden yol’ anlamına gelmektedir.
Tekvandoda tecrübe ve ustalığı belirtmek üzere diğer pek çok uzak doğu kökenli savaş sanatında olduğu gibi beyaz elbisenin (Dobok) üzerine bağlanan kuşaklar kullanılır. Bu kuşaklar sırayla beyaz, sarı, yeşil, mavi, kırmızı, siyah renklerdedir. Derecelendirme kolay olsun diye iki kuşağın arasında bir de ara kuşak yer alır. Bu ara kuşaklar öncesi ve sonrasındaki kuşakların renkleriyle anılır. 4 ayda bir kuşak sınavı yapılır ve başarılı olanlar bir üst kuşağa geçerler. Siyah kuşak en üst seviyedir. Fakat siyah kuşağın da dereceleri bulunmaktadır. Bunlara “Dan” adı verilir ve 1’den 9’a kadardır. Yaşı 15’ten küçük olan sporcular Dan seviyesine ulaştıkları takdirde “Poom Dan” olarak adlandırılırlar.
“Kyurogi”, “Poomsae” ve “Kyopa” olmak üzere üç alt kategorisi bulunmaktadır. Fakat dünya federasyonunun düzenlediği organizasyonlarda sadece Kyurogi ve Poomsae kategorilerine yer verilmiştir. Bu iki kategorinin kıyafetleri birbirinden farklıdır.
Tekvando nasıl yapılır?
Tekvando müsabakaları 2’şer dakikalık 3 devreden oluşmaktadır. Devre aralarında 1 dakika dinlenme molası verilir. Bu molada sporcular dinlenirken bir yandan da sıvı ihtiyaçlarını giderip hocalarından uyarı ve taktiklerini alırlar. Maçlar sporcuların birbirlerini ve hakemleri selamları ile başlar ve biter. 3 devrenin sonunda eşitlik varsa üçüncü devrenin sona ermesinden sonra 1 dakikalık dinlenme süresi verilir. Daha sonra altın vuruş denilen son vuruşların yapılacağı 2 dakikalık dördüncü devre başlar veya ceza puanları değerlendirilerek maç sona erer.
Kural dışı hareketler yapan, kafa atan, yere düşen sporcuya vuran ya da komutlara aykırı hareket eden sporcu eksi puan alır. 3 eksi puan almış olan oyuncu hükmen yenik sayılır. Belden yukarı olması şartıyla vücuda ve kafaya tekme atmak serbesttir. Kafaya yapılan darbeler çok zor, riskli fakat daha etkilidir. Tekvando müsabakalarının belirli kuralları vardır. Bu kurallar; belden aşağı vurmak, kafaya ve yüze yumruk atmak, rakibin arkasına ya da sırtına vurmak, rakibi tutmak, itmek veya çekmek, çizginin dışına çıkmak, rakibe çelme takmak, kasıtlı olarak yere düşürmek veya yaralıymış gibi davranmak yasaktır.
Tekvando teknikleri
İzin verilen teknikler ayak ve yumruk tekniğidir.
Yumruk Tekniği: İşaret ve orta parmağın ön kısmını kullanarak, diğer parmaklar sıkıca kapalı olarak uygulanan tekniktir. Orijinal Kore tekniklerine göre yumruk sıkılı olarak vuruş yapılmalıdır. Bu nedenle, orta ve işaret parmağının önünü kullanarak vurma ile parmağın eklem yerleri açı yörünge oluşturmayacak şekilde yapılan vuruş kabul edilmektedir. Kendi içinde birçok farklı isimler almaktadır.
Ayak tekniği: Bilek kemiğinin altındaki kısmı kullanarak yapılan tekniktir. Bilek kemiği altında ayakla yapılacak her vuruş geçerli sayılır. Bununla birlikte bilek kemiğinden yukarısı ile yapılacak vuruşlara izin verilmemiştir. Ayak tekniği de kendi içinde birçok farklı isim almaktadır.
Kaynakça:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Tekvando
https://www.turkiyetaekwondofed.gov.tr/default.asp?SayfaID=10
https://www.turkcebilgi.com/tekvando
https://tr.korean-culture.org/tr/162/contents/882
https://ttfmugla.org/taekwondo-genel-bilgileri/
https://www.glokalweb.com/yazi-hayatinizi-degistirecek-spor-taekwondo
https://bilgihanem.com/tekvando-nedir-nasil-yapilir/
RaSeliR 